Geçenlerde A101 Aktüel’de gündem yaratan “Baba Koltuğu” ifadesinden sonra bu hafta sizler ile reklamlarda toplumsal cinsiyet rollerini tartışmak istedim. Toplumda olduğu gibi reklamlarda da cinsiyetlere atfedilen bu roller sizce biraz fazla mı yoksa bizler mi hassasiyet geliştirdik? Gelin birlikte inceleyelim.
Günde bizi uyaran binlerce içeriği göz önüne alınca şu sorular iyice kıymet kazanıyor: Ne tüketiyoruz? Ne görüyor ve işitiyoruz? Peki onlardan ne anlıyoruz? Doç. Dr. Erkan Saka, bilgiye ve dolayısıyla yanlış bilgiye erişimin arttığı ve teyitçilik kasının öneminin altını çizdiği yazısında şöyle diyor: Mücadele önce bireysel dijital okuryazarlıkla başlıyor. Elimizden geldiğince dezenformasyon içeriğine kurban olmamayı ve bunu yaymamayı başararak işe başlanabilir. Tabi bu noktada medya okuryazarlığı filtresinin, bireysel yaklaşımları azımsamamakla birlikte, ancak kolektif bir bilinçle birleştiğinde sistemsel değişikliğin önünü açabileceğinin altını çizmek gerekiyor. Gelelim bugünkü konumuza ve üretenlerin tüketenler için ekranlara yansıttıklarına: Reklamlarda temsil edilen toplumsal cinsiyet rolleri ne durumda?
Editörün notu: Effie Awards Türkiye Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi Araştırması 2021 sonuçlarının güncel sonuçları burada.
Araştırmalara göre reklamlarda kadınların erkeklere oranla daha fazla temsil edilmesine karşın erkekler kadınlardan %38 oranında daha fazla ön planda gösteriliyor. Ayrıca kadın karakterlerin bedeni açıkta bırakan kıyafetlerle resmedilme oranı erkeklere kıyasla dört kat; erkeklerin çalışan rolünde temsil edilme oranıysa kadınlardan iki kat daha fazla. Benzer şekilde erkeklerin komik karakterler olarak ve liderlik rollerinde resmedilme oranı kadınlara göre daha yüksek. Sonuç olarak: Kadınların yalnızca %7’si ve erkeklerin %9’u geleneksel rollerin dışında gösteriliyor. Türkiye’de insanların %66’sı kendilerini reklamlarda görmüyor. Yani reklam sektörü, gerçek dünyayı yansıtmadığı gibi sektörde hayata geçirilen iletişim uygulamaları da hizmet edilen tüketicilerin çeşitliliğini yansıtmakta yeterli değil.
2019 Cannes Lions Film ve Film Craft yarışma kategorilerinde yer alan reklamların analizlerinden çıkan sonuçlar.
Bu gündem yaratan A101 reklamında ise baba koltuğu denerek; babanın evde rahat bir şekilde oturan dinlenen, annenin ise evde çalışan ayakta olan konumuna ister istemez vurgu yapıldığı yönünde tartışmalar başladı. Koltuğun simgelediği güç sebebi ile bu söylemin erkek hegemonyasını desteklediğine karşın sosyal medya alemi ikiye ayrıldı peki ya sizce reklamda toplumsal cinsiyet kavramları konusunda genel olarak hassas bir hale mi geldik yoksa bir değişimin eşiğinde miyiz?