Yazının başlığı biraz provakatif olsa da, bu sorunun kamuoyunda en son 2021 başında sorulduğunu hatırlayabiliriz. 19 Ocak günü Türkiye’de faaliyet gösteren sosyal ağlara reklam yasaklarının başlayacağının duyurulması ile yükselen süreçte, hali hazırda bant kısıtlaması cezası ile karşı karşıya olanlar olduğunu da unutmamamız gerekiyor. Peki, ülkemizde sıkça sormaya alıştığımız bu soru 2021 de gerçek olur mu, gelin detaylarına bakalım.
2021 Ocak başında pandeminin yanısıra biz dijital pazarlamacılar için önemli bir gündem daha vardı. Meslektaşlarım ve arkadaşlarımla yavaş yavaş gerçekleşen para cezalarının ardından çok yakında açıklanacak reklam cezalarına karşı sosyal ağların durumunun ne olacağını sıkça konuşuyorduk. Hali hazırda, sosyal ağların data işleme yönteminde kilitlenen bir durum olduğu gözleniyor ve temsilcilik atama konusunda ana tartışma dönüyordu.
18 Ocak itibariyle Türkiye’de faaliyet gösteren sosyal ağ özelliği gösteren mecralar, (Facebook, Instagram, Youtube, Linkedin, Twitter, Pinterest, Ticktock, Periscope, VK gibi) temsilci atama zorunluluğu ile ilgili 2 tur ceza almışlar ve bu ceza sonucunda Linkedin- Youtube – Tick Tock – Daily Motion – VK temsilci atamayı kabul etmişlerdi. Öte yandan, Facebook, buna bağlı olarak Instagram, Twitter, Pinterest ve Periscope ise temsilci atamamışlar ve 19.0cak.2021 Salı günü reklam yasağının başlayacağının kendilerine bildirilmesini bekliyorduk.
Son anda gelen değişiklik: Facebook temsilci atamayı kabul etti, peki sonrasında ne olacak?
Türkiye’deki 37 milyon facebook kullanıcısının üzerine 38 milyonluk instagram kullanıcısını eklediğimizde sosyal ağların merkezi konumunda olan Facebookun son dakikada aldığı temsilci atama kararı ile genel gidişatı etkilediğini ve biz dijital iletişimcilere bir nefes aldırdığını tahmin edersiniz. Twitter, Pinterest ve Periscope ise temsilci atamadılar ve 19 Ocak 2021 günü yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Türkiye’ye bağlı şirketlerin bu sosyal ağlara reklam vermeleri yasaklandı. Belirlenen takvimine göre 19 Nisanda bant daraltma sürecinin başlaması bekleniyor. Bant daraltma iki aşamalı uygulanacak ve sonunda yüzde 90 daraltmaya kadar varabilecek. Bu fiili olarak o sosyal ağın erişime engellenmesi demek.
Neden temsilci atamaları bu kadar önemli? Twitter gidiyor mu?
Dünya çapında 336 milyon insan Twitter kullanıcısı. Türkiye’de 11 milyona yakın kullanıcısı ile Dünya sıralamasında 6. ülke. Toplumsal kamuoyunun yaratılmasında en aktif ağlardan biri olan Twitter’ın temsilci ataması istenen kanuna bakalım. Kanunda bulunan temsilcilik maddesi, temelde şirketlerin kullanıcı verileri dahil tüm verilerini Türkiye’de tutmaları anlamına geliyor , Türkiye’deki kullanıcıların taleplerine 48 saat içinde cevap vermeleri gerekiyor ve temsilcilerini sitelerinde açıkca duyurmaları isteniyor.
Temsilcilik atamalarının altında üzerine daha önceki yazılarımızda konuştuğumuz kişisel verilerin korunması ve manipülasyonunun engellenmesi talebi var. Kişisel veri bir insan hakkıdır diye özetleyeceğimiz bu konuda, Cambridge Analytica skandalı ile yaşananlar düşünülürse devletlerin pozisyon almalarının beklenir bir durum söyleyebiliriz. Ancak öte yandan baktığımızda bu konunun sansüre yol açıp açmayacağı çok büyük bir tartışma. Facebook’un temsilci atamayı kabul ederken, “ilke ve prensipleri” dışında bir şey istenirse temsilcilerini çekebileceğini belirtmesi bu yönden de okunabilir ancak Twitter’ın biraz daha inatçı olmasının başka sebepleri olduğunu düşünebiliriz.
Kamouyonu yansıyan bilgilere göre Türkiye’deki 300 milyon dolar civarında reklam geliri olan Twitter’ın son Donald Trump’ın ve ülkemizdeki kimi devlet yöneticilerinin tweetlerini engellediğini aklımızda tutarak Twitter açısından tartışma reklam pazarı kadar düşünce özgürlüğü ile de ilintili görünüyor. Dünyanın henüz veri güvenliği konusunda emekleme aşamasında olduğu bu alanın kanunlaştırılamadığını belirtmemiz gerekiyor. Ancak devletlerin tüm dünyada güvenlik pozisyonu almaya başladığını düşünürsek, Nisan ayı ile birlikte Twittera veda edebiliriz ya da o bize veda edebilir diyebiliriz.